Ders Notları - Maden İşlerinde İSG

•          Açık İşletme, yerüstündeki işletmeleri,

•          Alçak gerilim, 42 – 100 volt arasındaki gerilimleri,

•          Alev sızdırmaz (antigrizüto) aygıt, içine girebilecek grizunun patlaması halinde, hasara uğramaksızın, alevin sızmasını ve ortamdaki grizu veya kömür tozunun tutuşmasını ya da patlamasını önleyecek şekilde yapılmış aygıtı,

•          Askıya almak, bir kademenin hazırlanmasından sonra kendi ağırlığıyla göçmesini sağlamak üzere altının boşaltılmasını,

•          Ateşleme, kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasını,

•          Ateşleyici (barutçu), Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi,

•          Ayak, maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yeri,

•          Baca, maden içerisinden sürülen galeriyi,

•          Başaşağı (desandre), yeraltında başaşağı sürülen eğimli yolları,

•          Baraj, yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engelleri,

•          Bür, yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyuyu,

•          Cep, galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli işçilerin ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvaları,

•          Çatlak (kavlak), ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçaları,

•          Çatlak (kavlak) sökümü, bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış, düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesini,

•          Daimi nezaretçi, fenni nezaretçinin emir ve talimatı altında görev yapan ve Maden Kanununun 82 inci maddesine göre atanmış kimseyi,

•          Dekapaj, kazısı yapılacak maden ve taş kitlesi veya tabakasının üzerini kaplayan örtü tabakasının kaldırılmasını,

•          Dolgu (ramble), yeraltında açılan boşlukların dolgu malzemesiyle doldurulmasını,

•          Fenni nezaretçi, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu, maden mevzuatına göre görevlendirilmiş maden mühendisini veya maden yüksek mühendisini,

•          Grizu, metanın havayla karışımını,

•          Hava köprüsü (krosing), bir hava akımının diğer bir hava akımı yoluna karışmadan belirlenmiş doğrultuda gitmesini sağlayan geçidi,

•          Kademe, açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerlerini,

•          Karakol, vinç ve varagel baş ve diplerinde kurulan koruyucu düzeni,

•          Karo, maden işletmeleri için gerekli hizmetlerin yapıldığı yerüstü tesislerinin bulunduğu alanı,

•          Kendiliğinden emniyetli aygıt, içinde normal çalışması sırasında meydana gelebilecek herhangi bir ark veya kıvılcımın ortamda bulunan yanıcı gaz veya buharları patlatmayacağı biçimde yapılmış aygıtı,

•          Küçük gerilim, 42 volta kadar olan gerilimleri,

•          Lağım, taş içerisinde sürülen galeriyi,

•          Molet, kuyularda vinç halatını yönlendiren özel makarayı,

•          Nefeslik, ocak havasının giriş ve çıkış yolunu,

•          Nezaretçi, fenni nezaretçi tarafından gerekli görülen işleri yürütmek veya bunları gözetim altında bulundurmak üzere yazılı olarak görevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi,

•          Paraşüt, asansörlerde, çekme halatının kopması halinde kafesin düşmesini önleyecek düzeni,

•          Potkabaç, kazı işlemini kolaylaştırmak amacıyla alında derinlemesine açılan boşluğu,

•          Rekup, ana galeriden maden yatağını kesme amacıyla sürülen ikincil galerileri,

•          Röset, kuyu ve başaşağıların (desandre) dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerlerini,

•          Sıkılama, lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasını,

•          Şev, kademe alın ve yüzlerindeki eğimi,

•          Şövelman, kuyu ağzındaki asansör kulesini,

•          Topuk, yer altı işlemleriyle açık işletmelerde güvenlik için bulunan maden kısımlarını,

•          Varagel, dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yerini,

•          Yüksek gerilim, 1000 voltun üstündeki gerilimleri

•          Kuyu ile nakliyat yapılan ocaklarda iki kuyu arasında en az 30  m.LikTOPUK bırakılmalı,

•          Ana nakliyat yolları, nakliyat sistemine uygun boyutlarda, % 0.5'i geçmeyen eğimde DÜZGÜN KESİTLİ ve mümkün olduğunca düz doğrultuda ocak veya ocak bölümlerinin ömrüne yetecek  sağlamlıkta olmalı,

•          Ana nakliyat yolları en az 180 cm. Yükseklikte olmalı ve araçlarla galeri yan duvarlarının birisi arasında en az 60 cm.likYAYA YOLUbırakılmalı,

•          Ana nakliyat yolunda her 50 m. de bir en az 2 işçinin sığabileceği SIĞINMA CEPLERİyapılmalı, cepler beyaza boyanmalı veya kireçle BADANA edilmeli,

•          İşçilerin gidiş gelişlerine izin verilen ve eğimleri 25 – 45 derece arasında olan yollarda zemine MERDİVENveya BASAMAK, yan duvara ise TUTAMAKlar yapılmalı, eğimin 45 dereceyi geçtiği yollarda, merdiven ve her 25 m. De bir DİNLENME SAHANLIĞIyapılması zorunludur.

•          Su geliri olan yollarda kenara KANAL yapılmalı, bu kanallar uygun yerlere yapılacak su ceplerine yönlendirilmeli, ceplerde biriktirilen sular pompalarla dışarı atılmalı, böylece yolların TEMİZ VE KURU  kalması sağlanmalıdır

•          Mekanik taşıma sistemi SAĞLAM yapılmış olmalı ve haftada en az bir kez denetlenerek GÜVENLİ bir biçimde bulunması sağlanmalıdır. 

•          Katardaki vagonlar birbirine EMNİYET HALATIile bağlanmalı,

•          Son vagonun arkasına ŞEYTAN AYAĞItakılmalı

•          Vagon kaçmasını önlemek için ocak ağzına KARAKOL(yaylı kapı) yapılmalı,

•          Kuyu kafeslerine PARAŞÜT düzeni yapılmalı,

•          Vagonlar ve halatın zarar görmemesi için gerekli yerlere makara konulmalı

•          Vinç ve varagellerin dip ve başlarıyla ara katlar arasında yönergeye uygun işaretler vermeye yarayacak özel bir İŞARETLEŞME DÜZENİ bulundurulur.

•          Vinççi ile haberleşmeden nakliyata başlanmaz.

•          TAHKİMAT ;Maden ocağını teşkil eden galeri, kuyu ve üretim yerlerini mal ve can emniyeti bakımından çalışılabilinir duruma sokmak ve çalışılabilir durumda tutmak için yerine göre ağaç, demir ve beton kullanılarak yapılan takviye, iksa, destek düzeni

•          Tahkimatın onarımı, değiştirilmesi, ileri alınması ve sökülmesi sırasında, parça düşmelerini önleyecek özel önlemler alınmalı, tahkimat, teknik nezaretçinin, işin özelliğine göre belirleyeceği esasları kapsayan YÖNERGEye uygun olarak yapılmalıdır.

•          basamak şev açısı sağlam arazide 60 derece, çöküntülü ve çürük arazide, kum, çakıl ve dere tortularının olduğu yerlerde 45 derece, kaygan ve sulu arazilerde 30 dereceden fazla olmamalı

•          basamak genişliği üretim makinelerinin ve taşıma araçlarının güvenli çalışacağı genişlikte olmalı

•          basamak yüksekliği; kazının, el ile yapıldığı işletmelerde 3 m.yi, makinelerle yapıldığı işletmelerde makinenin boomyüksekliğini  geçmemeli

•          basamak diplerinde işçi bulunmamalı, patlayıcı madde ve sandıkları konmamalı

•          kazı ya da lağımlarla oyularak, kademe alınlarının askıya alınması ve göçertilmesi (ters ıskarpa yapılması) önlenmeli

•          manevra alanında hiç kimse bulunmamalı

•          kademenin altını oyarak üstüne göçertmek -ters  ıskarpa yapmak- yasak ve çok tehlikelidir

•          yüksekliği 5 m. ve eğimi 30 dereceden çok olan şevlerde, kavlak sökümü vb. çalışmalarda işçilere emniyet kemeri ile baret, emniyet ayakkabısı vb. gibi kişisel koruyucular verilip kullandırılmalı

•          bunkerlerin önünde araç kaçmasını önlemek için en az 40 cm. yükseklikte beton set ile üzerinde işçi düşmesini önleyecek ızgara olmalı

•          kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz; ancak, ayrı bölmelerde olmak şartıyla ateşleyicilerin taşıdıkları sandıklarda bir arada taşınabilirler.

•          kullanılmak üzere dağıtılmış bulunan patlayıcı maddeler, ancak, ateşleyiciler veya fenni nezaretçilerce görevlendirilmiş kişiler tarafından, ateşleyici gözetiminde, özel sandıklar içinde taşınır. sandıklar tahtadan veya bu işe elverişli yalıtkan malzemeden yapılmış olacak ve özel kilit düzeni bulunacaktır. bunların içine başka bir madde konulamaz.

•          ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur.          

•          bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı, 10 kilogramı geçemez

•          ateşleyiciler, bir tüketim defteri tutmak ve her ateşlemeden sonra kullandıkları patlayıcı maddeleri bu deftere yazmak zorundadırlar

•          kapsüller, kartuşlara, ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilir ve lağım delikleri ancak, ateşlenecekleri zaman doldurulur

•          fitille yapılan ateşlemede aynı anda  en fazla 5 adet delik ateşlenebilir

•          lağım deliğinde patlamamış patlayıcı maddenin kaldığı veya bundan kuşkulanıldığı takdirde, elektrikle ateşlemede en az 5 dakika, fitil vb, ile ateşlemede en az bir saat geçmeden ateşleme alanına kimse giremez.

•          tüm yeraltı çalışmalarında, ocak içinde, işçilerin kolay ulaşabileceği  birbirinden bağımsız ve güvenli yapıda en az iki ayrı yoldan (nefeslik) yer üstüne bağlantı yapılmalı, bunlardan biri nakliyat (acil hallerde kaçış) ve hava giriş, diğeri hava dönüş yolu olarak kullanılmalı, iki yol arasında 30 m. topuk bırakılmalıdır

•          havasında

·         % 19'dan az   oksijen,

·         % 2'den çok   metan,   

·         % 0,5'den çok    co2,

·         % 0.005’ (50 ppm)den çok  COve diğer tehlikeli gazlar bulunan yerlerde  çalışma yapılmamalıdır.

•          aydınlatma şebekelerinde, gerilim, 250 voltu geçmeyecektir

•          fenni nezaretçi gözetiminde en az 25 metre boyunda kontrol sondajları yapılır.

•          sondaj deliklerinde, grizu veya diğer zararlı gazların varlığı anlaşılırsa iş durdurulur; işçiler söz konusu yeri terk ederler; giriş yeri kapatılır, durum yetkililere derhal bildirilir.

•          grizulu ocaklarda açık alev yasağı uygulanır, karpit lambası kullandırılmaz.sadece izin verilen tipte dinamit kullanılır,

•          erken uyarı sistemi kurulur,

•          çalışma süresince tüm işçilerin yanında karbonmonoksit maskesi bulundurulur

•          metan % 1’i geçtiğinde, bu oran, % 1 in altına düşünceye kadar, aralıksız ölçüm  yapılır.

•          tümantigrizu cihazların yılda bir kez yetkili kuruma kontrolleri yaptırılır.

•          şahsi aydınlatmalar akülü lambalarla yapılır.

•          genel havasındaki metan oranı % 1,5’ u geçen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygıtların gerilimi derhal kesilir ve koşullar düzelmedikçe yeniden verilmez.

•          ocaklarda çalışan işçilerin, 10 kişiden az olmamak üzere, en az % 3 ü, gerektiğinde kurtarma işinde görevlendirilmek üzere, önceden eğitilmelidir

ocakta çalışan işçilerin, 3 kişiden az olmamak üzere, en az % 5'i ilk yardım kurslarında yetiştirilir