Ders Notları - Havalandırma ve İklimlendirme Bölüm1

HAVALANDIRMA

Tanımı; Kapalı  bir  hacme, tabii  veya mekanik  bir  yolla  temiz  hava  akımı  sağlamaktır.

Amacı; Zararlı  toz,  duman,  buhar veya isi  çıktığı  kaynaktan  emerek, henüz  işçiler  teneffüs etmeden  ortam  dışına  atmak işyeri  ortamında  bulunmasına müsaade  edilen  max.  Değeri geçmemesini  sağlamak

Endüstriyel ortamlarda havalandırma tipleri

ü  Endüstriyel ortamlardaki genel havalandırma işçilerin sağlığına ve emniyetine etki edebilecek tehlikeli kimyasal kirleticilerin, kokunun ve ısının kontrolü amacı ile yapılır.

ü  Bir çok durumda ısının ve zararlı gazların kaynağında yakalanarak egzoz edilmesine çalışılır. Çünkü bu durumda ortamın genel havalandırılmasına göre çok daha az miktarda hava ile gerekli kontrolü sağlamak mümkündür.

Endüstriyel ortamlarda havalandırma kriterleri

·         Havalandırma yöntemleri Endüstriyel havalandırmanın iki ana nedeni ve buna bağlı olarak iki ana kriteri vardır.

·         Birincisi ortamda mevcut kaynaklardan yayılan ısının atılması, ikincisi ise kaynaklardan yayılan zararlı gaz ve kirleticilerin atılmasıdır.

·         Bazı hallerde bu iki kaynak birlikte etkilidir.

·         Bu gibi durumlarda çözüme lokal ve genel havalandırmanın birlikte uygulanması ile ulaşılır.

ü  DOĞAL HAVALANDIRMA: Baca ve rüzgar etkisi

ü  DOĞAL-MEKANİK HAVALANDIRMA: Rüzgar enerjisiyle çalışan baca aspiratörleri kullanılır.

ü  MEKANİK HAVALANDIRMA:

1. Mekanik Girişli Doğal Çıkış: (Vantilatörlü)

2. Doğal Girişli Mekanik Çıkış: (Aspiratörlü)

3. Mekanik Giriş-Mekanik Çıkış: (Vantilatörlü ve aspiratörlü

ü  Yüksek tavanlı, doğal hava hareketleri olabilen, geniş çalışma alanlarında genel havalandırma yeterli olabilir. Çalışma ortam atmosferinde kabul edilebilir limit metal oksit dumanı için 2 mg/m3’dur. Eğer bu sağlanamıyorsa ek bir havalandırma sistemi kurulmalıdır

ü  Fan tipleri

Hava hareketini sağlayan cihazlara fan denir. Havalandırma sistemlerinde “radyal” ve “aksiyal” tipli fanlar kullanılabilir. Fan havayı ortamdan emiyorsa “aspiratör”, ortama hava veriyorsa “vantilatör” adını alır.

ü  İSİGT M.200- Aspirasyon tesisatının günlük bakım ve temizliği ile üç ayda bir de genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra, tesisatın kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır.

İKLİMLENDİRME

ü  Ortamdaki sıcaklık, nem ve hava hızının klima santralleri aracılığıyla ayarlanmasıdır.

ü  Endüstride daha ziyade pamuk iplik üretim tesislerinde yapılır.

Kapalı bir ortamın sıcaklık, nem, temizlik ve hava hareketini insan sağlık ve konforuna veya yapılan endüstriyel işleme en uygun seviyelerde tutmak üzere bu kapalı ortamdaki havanın şartlandırılmasıdır.

ü  Dünyada kabul edilmiş araştırmalara göre, insanlar belli bir sıcaklık ve nem aralığında ve temiz havalı ortamlarda rahat etmektedirler. Bu aralık konfor bölgesi olarak tanımlanmıştır (nem %30 ile %60, sıcaklık 20-27⁰C).

ü  Hava sıcaklığı, havanın nem oranı ve hava akım hızının beraberce kişi üzerinde yarattığı sıcaklık etkisine efektif sıcaklık denir

ü  1 desipol = İçinde 1 olf koku üretilen bir odaya 10 lt/s taze hava verildiğinde insan burnunun algıladığı kokudur.Kısacası desipol, algılanan iç hava kalitesinin bir ölçüsüdür

ü  İSİGT ;İşyerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak üzere, işçi başına en az 10 metreküp olacaktır. Hava hacminin hesabında, tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz.

ü  İSİGTKoğuşların pencerelerinin üst kısımları, her zaman açılıp kapanacak şekilde (vasistaslı) olacak, ayrıca koğuşlardaki havayı, devamlı bir şekilde değiştirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli özel ventilasyon cihazları bulunacaktır.

ü  İSİGTKoğuşlarda tavan yüksekliği 280 santimetreden aşağı olmayacak ve adam başına düşen hava hacmi, en az 12 metreküp olarak hesap edilecek

ü  İSİGT Kapalı işyerleri günde en az bir defa bir saatten aşağı olmamak üzere baştan başa havalandırılacaktır.

ü  İSİGTKurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, adam başına 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba katılmayacaktır.İşyeri  havasından,  periyodik  olarak numuneler  alınarak  kurşun  miktarı  tayin edilecek  ve  bu  miktarın  0, 15 mg/m³geçmemesi sağlanacaktır.(sağlık muayenesi 6 ayda bir)

ü  İSİGTciva seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0, 075 mg/m³ yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.

ü  İSİGTarsenik miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0, 5 mg/m³yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.

ü  İSİGTfosfor ve fosfor bileşikleri ile yapılan çalışmalardaİşyerinde, yeterli ve aşağıdan aspirasyon sistemi uygulanacaktır.

ü  İSİGTKadmiyum oksit tozu ve dumanının, çevre havasına yayılması önlenecektir. Kaplama tanklarının kenarlarına, sıvı seviyesine yakın, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, çevre havasında kadmiyum miktarı, 0, 1 mg/m³geçmeyecektir.

ü  İSİGTişyeri havasında, berilyum miktarı (2) mg/m³geçmeyecektir.

ü  İSİGTBenzen ile çalışılan işyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, 20 ppmden fazla olmayacaktır

ü  İSİGTişyeri havasındaki karbon sülfür miktarı hiç bir şekilde 20 ppmveya 60 mg/m3 ’ü geçmeyecektir.

ü  İSİGTkükürtlü hidrojen miktarı,  20ppmi geçmeyecektir

ü  Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakımından kullanılacağı işin özelliğine uygun ve en az bir günlük çalışmaya yeterli olacak ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik sırasında, tehlikeli ve zararlı bir ortam yaratmayacak şekilde yapılmış olacaktır. Filtrelerin çıkış borularının ağzı, işyeri çatısından en az 180cm yüksekte veya en yakın kapı ve pencereden 8 m uzakta olacaktır.

ü  Karbondioksit miktarının binde birin üstüne çıkmayan havaya temiz hava denir